Akşam yemeğini yedikten 45 dakika sonra vefat etmişti | ÇAPRAZ bulaşma riskine dikkat! Yemeğin hazırlandığı tava bile hayati bir detay

Anafilaksi, hızla ortaya çıkan ve ölüme yol açabilen ciddi ve yaşamı tehdit eden alerjik reaksiyondur. Pek çok insanın bazı gıdalara alerjisi olabiliyor ama herkesin vücudunun verdiği reaksiyonlar farklı oluyor. Bazılarında sadece şişkinlik ya da kaşıntı yapıyor, bazılarında ise bahsi geçen olayda olduğu gibi ölümle sonuçlanabilecek reaksiyonlara neden olabiliyor.

Peki bu durum neye göre değişiyor?
Gıdalarda çapraz bulaşma nedir?
Bu olayın ölümle sonuçlanmasının nedeni çapraz bulaşma mı?
En riskli gıda alerjileri nelerdir?
Nasıl önlem alınabilir?

Besin Alerji Derneği Başkanı Alerji Uzman Prof. Dr. Ahmet Akçay ile hem bu yaşanan olaya yorumunu hem de ölümlere neden olan alerjik reaksiyonlara karşı alınması gereken önlemleri konuştuk.

İlk olarak alerjinin hangi mekanizma ile geliştiğine göre belirtilerin değiştiğine dikkat çeken Akçay, özellikle kanda IgE maddesinin yükselmesine bağlı alerjilerin ciltte alerji belirtileri göstermesi yanında ciddi alerjik şoka neden olabilecek tansiyon düşmesi ve nefes darlığına neden olduğunu, IgE yükselmesi olmadan gelişen besin alerjilerinin ise genelde ciltte tepkiler yerine bağırsak tepkili belirtiler gösterdiğini belirtti.

Karında şişkinlik, kakada mukus, karın ağrısı, kakada kan gibi belirtilerle kendini gösterir. IgE’ye bağlı alerjiler alerji testlerinde saptanırken, IgE ye bağlı olmayanlar alerji testlerinde herhangi bir alerji saptanamaz.

ÇAPRAZ REAKSİYON YAPABİLECEK BESİNLERE KARŞI TEDBİRLİ OLUNMALI

Prof. Akçay, besin alerjileri içinde moleküllerin olduğunu, bu alerjen moleküllerin başka bazı besinlerdeki moleküllerle çok fazla benzerlik gösterdiğini, bu benzerlikten dolayı da alerjik reaksiyon bir besine karşı gelişmişse bu besinin içindeki moleküllere benzer moleküller içeren besinlerin tüketilmesinin de alerjik reaksiyonlara neden olabileceğinin altını çizdi ve bu şekilde molekül benzerliğinden dolayı çapraz reaksiyon nedeniyle besin alerjisi gelişebileceğini ifade etti.

İşte bu yüzden besin alerjisi gelişen bireylerin benzer molekül içeren besinleri de tüketmemesinin çok önemli olduğunu vurgulayan Akçay, bunun için gıda etiketlerinin mutlaka dikkatlice okunması ve çapraz reaksiyon yapabilecek besinlere karşı tedbirli olunması gerektiğini ifade etti.

New York Üniversitesi'nde doktor olan Kanokporn Tangsuan, Florida'daki bir restoranda yemek yedikten kısa bir süre sonra hayatını kaybetti.5 Ekim’de gerçekleşen olayın ardından eşi Jeffrey Piccolo, Florida'da bölge mahkemesine başvurarak karısının restoran çalışanlarının ihmalkârlığı nedeni ile hayatını kaybettiğini öne sürdü.Dava dosyasında yer alan bilgilere göre, Tangsuan olay günü gittiği restoranda sipariş vermeden önce kuruyemiş ve süt ürünlerine alerjisi olduğunu ısrarla söyledi ancak çalışanlar alerjen içermeyen yiyecekler yapabildikleri söylediler.Brokoli ve mısır kızartması, deniz tarağı ve soğan halkası sipariş etti ancak çalışanlardan defalarca kez doğrulama istedi, garsonlar ise kadına yemeğinin alerjen herhangi bir şey içermeyeceği konusunda garanti verdi.Yemekten sonra alışveriş merkezine giden kadın kendini kötü hissetmeye başladı. 45 dakika sonra ise nefes almakta zorlandı ve hastaneye kaldırıldı. Hastaneden yapılan açıklamada, alerjik reaksiyon için ilaç verildi ancak kurtarılamadı. Adli tıp doktorunun yaptığı incelemelere göre kadın, süt ürünleri ve sert kabuklu yemişlerin neden olduğu anafilaksi nedeni ile hayatını kaybetti.

YEMEĞİN PİŞTİĞİ TAVA BİLE HAYATİ BİR AYRINTI

Yaşanan olayda restorandaki çalışanlar defalarca uyarılmasına rağmen alerjen maddenin kullanılmadığı ısrarla söyleniyor. Kadın alerjisi olan gıdayı tüketmediği halde çapraz bulaş nedeniyle yaşamını yitirmiş olabilir mi? Bu şekilde ölümlerin yaşanması olası mı yoksa çok mu nadir yaşanıyor?

Prof. Dr. Ahmet Akçay, bu sorumuza şöyle yanıt verdi: “Bu olayda muhtemelen ihmalkarlık söz konusu olabilir. Kadının sipariş ettiği yemeğin pişirildiği tava ya da tencere daha önceden alerjisi olduğu besinle temas etmiş olabilir. İşte bu nedenle yemeğin pişirildiği tava bile çok hayati bir detay. Bu olayda da kadının sipariş ettiği yemek bir önceki siparişin pişirildiği tava kullanılarak hazırlandıysa çapraz bulaş nedeniyle ölüm yaşanmış olabilir. Tabii bunu net olarak söylemek için adli tıp raporlarını incelemek gerekir.”

Örneğin inek sütü alerji olanlara keçi sütü de yüzde 90 oranında alerjik reaksiyona neden olabilir. Aynı şekilde Antep fıstığı alerjisi olan bir kişi kaju tüketirse yine alerjik reaksiyona neden olabilir çünkü besinlerin içerdiği protein yapısındaki alerjenler diğer alerjenler ile benzerlik gösterir. Örneğin polen alerjisi olan hastalarda bazı meyvelerin (kivi, muz, elma, şeftali vs) tüketimi ile ağızda ve boğazda kaşıntı, ödem meydana gelebilir. Bu durum çapraz reaksiyon sonucu gelişir.

YANLARINDA HER ZAMAN ADRENALİN İĞNESİ BULUNMALI

Ülkemizde bu konu hakkında bilinç yeterince gelişmiş durumda değil. Bu kişiler kendi sağlıkları için nasıl önlemler almalı?

Maalesef bu konuda toplum olarak farkındalığımız ve duyarlılığımızın çok az olduğuna dikkat çeken Akçay, bu durumda sık sık besin alerjisinin önemi hakkında seminerler yapmanın ve halkı bilinçlendirmenin önemli olduğunu, besin alerjisi olan bireylerin de eğitim almaları gerektiğini ve etiket okumaya çok özen göstermelerini tavsiye etti. Akçay, bu kişilerin yanlarında her zaman acil iğnesi adrenalin bulundurmaları gerektiğinin altını çizdi.

EN RİSKLİ GIDA ALERJİLERİ HANGİLERİ?

Tüm besin alerjilerinin riskli olduğunu ancak kuruyemişlerin, susam, haşhaş gibi tohumların, balıklar ve kabuklu deniz ürünlerinin en riskli grupta olduğunu; kuruyemişler, tohumlar, balıkların sıklıkla ciddi besin alerjisine neden olduğunu belirten Akçay; ayrıca buğday, soya, yumurta, inek sütü, yer fıstığının da en sık görülen besin alerjilerinden olduğunu ifade etti.

Türkiye’de besine bağlı anaflaksinin %20'si yani beşte birinden kuruyemişler sorumlu. Dünyada besine bağlı anaflaksinin %40'ından, hayatı tehdit eden besine bağlı anflaksilerin ise %70'inden kuruyemişlerin sorumlu olduğu biliniyor.

Akçay, ülkemizde besin alerjileri ile ilgili istatiksel verilerin oldukça yetersiz olduğunu ancak 1 yaş altında yaklaşık %10 civarında olduğu ve hayati tehlikeye neden olan alerjilere neden olabileceğini, ciddi besin alerjilerinin de %3 oranında görüldüğünün tahmin edildiğini sözlerine ekledi.